Kan Nederland iets doen tegen het geweld in Nigeria?

Nu ons steeds meer berichten over jihadistisch geweld in Nigeria bereiken, rijst de vraag: wat kunnen wij, vanuit West-Europa, doen tegen dit geweld? Open Doors roept op tot actie.

Militante islamitische groepen zoals Boko Haram, de Islamitische Staat in de West-Afrika Provincie (ISWAP) en recenter ook Lakurawa zaaien dood en verderf in Nigeria. Militante Fulani-herders vallen boerengemeenschappen aan. Huizen worden in brand gestoken, oogsten vernietigd en land ingepikt.

Alleen al de laatste tijd zijn vele duizenden burgers op de vlucht geslagen op zoek naar een veiliger plek. Daar komt nog bij dat groepen ‘bandieten’ de instabiliteit gebruiken en versterken door overvallen en ontvoeringen om aan geld te komen.

Nigeria heeft al jaren te maken met veel geweld tegen gemeenschappen, vooral in het noordoosten en de zogenaamde ‘Middle Belt’. Vrijwel wekelijks is het raak, of beter gezegd: mis. Half november werden nog 25 meisjes ontvoerd en vielen gewapende mannen schietend een kerkdienst binnen.

Dat geweld is een probleem voor iedereen: moslims, christenen en ook aanhangers van Afrikaanse traditionele religies en niet-religieuzen zijn slachtoffer. Als je de aanvallen goed analyseert zie je echter dat christenen onevenredig vaak slachtoffer zijn.

Lijst met doelwitten

Al meer dan tien jaar vormen christenen en hun gemeenschappen specifiek doelwit voor extremistische groeperingen. Die bewering is niet gebaseerd op een paar losse incidenten. In een rapport dat Open Doors in september 2024 uitbracht, in samenwerking met het International Institute for Religious Freedom en de World Evangelical Alliance, spraken onderzoekers met 292 personen in de staten Borno en Plateau in Nigeria.

In de staat Borno was het geweld door islamitische militanten van ISWAP en Boko Haram de belangrijkste oorzaak van ontheemding voor degenen die werden geïnterviewd. Beide extremistische groeperingen worden gedreven door radicale interpretaties van de islam, en van beide is bekend dat ze christenen openlijk het doelwit maken van geweld en hen van hun land verdrijven.

Een geïnterviewde uit de staat Borno vertelde waarom zijn familie moest vluchten: “Boko Haram richt zich op mensen die bij de kerk werken. Als je bijvoorbeeld secretaresse bent, ben je een doelwit. In elke gemeenschap hebben ze een lijst met mensen die ze zoeken.”

Ook als je hebt kunnen vluchten, ben je niet veilig of zonder problemen. Vluchtelingen uit Borno vertelden dat zij gediscrimineerd werden bij het uitdelen van noodhulp. Sommigen voelden zich gedwongen om zich tot de islam te bekeren of hun christelijke geloof te verbergen toen ze hulp probeerden te krijgen in door de overheid ondersteunde kampen.

Duidelijk religieus aspect

In de Nigeriaanse staat Plateau ontdekten onderzoekers dat het meeste geweld door islamitische Fulani-militanten werd gepleegd. Rondom Fulani-militanten ontstaat er gelijk discussie over wat zij precies willen en of dit iets met religie te maken heeft. Laat het helder zijn: vervolging kent diverse oorzaken, die het beeld soms diffuus maken. Bij de geïnterviewden was het religieuze aspect echter luid en duidelijk.

Een van hen vertelde: “Wanneer de Fulani-milities aanvallen, roepen ze: ‘Allahu Akbar (Allah is de grootste), we zullen alle christenen vernietigen…’.” Enkele geïnterviewden vertelden de onderzoekers ook dat moslims in het dorp voorafgaand aan de aanvallen door Fulani-militanten op de hoogte werden gebracht.

Zijn moslims dan geen slachtoffers van Fulani-militanten, Boko Haram of ISWAP? Zeker wel. We zien bijvoorbeeld dat moslims die in de ogen van de extremisten niet ‘goed geloven’ ook aangevallen worden. Tegelijk is duidelijk – ook uit ander onderzoek – dat christelijke gemeenschappen veel vaker specifiek doelwit zijn en dat christenen ook vaak aan hun lot worden overgelaten. Met daarnaast de confronterende realiteit dat daders vaak niet bestraft worden en ongestoord hun wandaden kunnen plegen.

Actie is nodig

Het geweld in Nigeria moet meer aandacht krijgen en er moet vooral gezocht worden naar wat er tegen gedaan kan worden; voor iedereen die getroffen wordt. Geweld tegen wie dan ook, ongeacht religieuze of niet-religieuze afkomst, is verschrikkelijk en verdient actie.

Vanuit Nederland kunnen we zeker wat doen: via de politiek en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Laat dit in de politiek geen strijd worden over links of rechts: de vrijheid om te geloven en ook niet te geloven is een mensenrecht dat voor iedereen geldt en geen politieke kleur hoeft te hebben.

De Nederlandse overheid kan dit geweld op de agenda zetten: in contacten met de Nigeriaanse overheid, op Europees en VN-niveau. Dring aan op gedegen onderzoek naar het geweld, met oog voor de complexiteit ervan en de overduidelijke rol die religie erin speelt.

Vraag de minister van Buitenlandse Zaken, de mensenrechtenambassadeur en de speciaal gezant voor vrijheid van religie en levensovertuiging om de Nigeriaanse regering aan te sporen onmiddellijk actie te ondernemen. Om humanitaire hulp te bieden aan gemeenschappen die getroffen zijn door geweld, om een concreet plan om de veiligheid van alle burgers te waarborgen, en om daders verantwoordelijk te houden voor hun daden. Ga achter wapens, geldstromen en andere ondersteuning van deze milities aan.

Dit is niet het enige wat er gedaan kan worden, maar het is in ieder geval een begin. Laat de internationale geloofsgemeenschap bidden voor vrede en recht. Deze zaak die de wereld lijkt te negeren, kan niet langer terzijde worden geschoven.

Breek de stilte

In 2026 wil Open Doors een recordaantal van een miljoen handtekeningen overhandigen aan politieke leiders over de hele wereld, de Afrikaanse Unie, VN-leiders en de EU. Hiermee willen we wereldwijd politici en internationale samenwerkingsverbanden aanzetten tot actie voor christenen in Afrika.

Onderteken de petitie en geef zo stem aan vervolgde christenen in Nigeria: