Oorlog in Soedan maakt kerk tot makkelijk doelwit

De oorlog in Soedan is geen hoofdonderwerp in het nieuws. Los van korte updates of een keer een achtergrondverhaal lijkt de strijd en humanitaire crisis zich af te spelen buiten het zicht van de rest van de wereld. Met zeker 11,6 miljoen mensen die in eigen land op de vlucht zijn geslagen is dit de grootste ontheemdencrisis ter wereld. Het Wereldvoedselprogramma waarschuwt daarnaast voor de grootste voedselcrisis in de recente geschiedenis als de oorlog niet stopt.

Ondanks de verovering van Khartoem door de Soedanese strijdkrachten in maart dit jaar en de benoeming van Kamil Idris tot premier van het land door legerleider Abdel Fattah al-Burhan gaat de strijd om de macht tussen het regeringsleger (SAF) en de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF) door. Wat betekent deze oorlog voor de kerk en christelijke gemeenschap in Soedan?

Soedanese christenen vormen een minderheid van ongeveer 4% in het land. Zij zijn vaak een ongewenste minderheid in een moslimland dat doordrongen is van radicale islamitische ideologie. Tot nu toe zijn meer dan honderd kerkgebouwen beschadigd en zijn christenen ontvoerd en vermoord.

Vorige week nog meldde Christian Solidarity Worldwide dat de RSF drie kerken in El Fasher, de hoofdstad van de westerse regio Noord-Darfoer, in juni heeft gebombardeerd. De Soedanese Episcopale Kerk werd op 9 juni getroffen en de African Inland Church en de Rooms-Katholieke Kerk op 11 juni. Volgens het rapport raakte Luka Jomo, de priester van de Rooms-Katholieke Kerk, ernstig gewond en stierf hij op 12 juni. 

We spraken met Rafat Samir, een kerkleider en voorzitter van de Evangelical Community Council for Sudan, over de recente ontwikkelingen in de oorlog en hoe de toekomst van de Soedanese kerk eruitziet.

Recent kwam het nieuws naar buiten dat de RSF kerken in El Fasher heeft gebombardeerd. Gebeurt dit overal waar de RSF actief is? Bombardeert de RSF specifiek kerken, of bombardeert ze alle plaatsen waar mensen hun toevlucht zoeken?

RS: Ze bombarderen veel plaatsen, maar beide strijdende partijen nemen altijd kerken onder vuur. Zelfs als een kerk niet wordt gebruikt als toevluchtsoord of samenkomstplaats, wordt ze gebombardeerd als ze zich in het oorlogsgebied bevindt.

Dit gebeurde ook in Wad Madani in Khartoem, en dus niet alleen in El Fasher in het westen van Soedan. El Fasher wordt sinds april 2024 belegerd door de RSF. Het wordt nu omsingeld door de RSF en het leger kan niet helpen. Ze willen de stad veroveren om de macht te hebben in het westen van Soedan. Het probleem is dat ze het militaire gebied niet bombarderen, maar altijd de kerk. Een plek waar een kerk staat is heel duidelijk te zien. Dat kan niet over het hoofd worden gezien of verward worden met iets anders, en ze kunnen niet beweren dat het per ongeluk is.

Zijn er nog christenen in El Fasher?

RS: Omdat de stad belegerd wordt, is het voor iedereen moeilijk om te vertrekken. Christenen zijn bijzonder kwetsbaar. Waar moeten ze heen? In vluchtelingenkampen zijn ze niet veiliger en vanwege hun geloof krijgen ze geen hulp. Ze zitten sinds april vorig jaar vast in de stad. Je hebt middelen nodig om te vertrekken en veel christenen hadden geen spaargeld. Of misschien een beetje, maar toen de oorlog begon, was dat kleine beetje snel op. Er is geen voedsel, er is niets in El Fasher en ze laten niemand wegvluchten of iets of iemand de stad binnenkomen. Het probleem is dat zelfs als je uit dat gebied vlucht en het legergebied bereikt, je door de SAF als RSF-aanhanger wordt gezien.

De SAF heeft de controle over Khartoem overgenomen en een premier aangesteld. Het lijkt erop dat premier Kamil Idris probeert het land weer op te bouwen. Wat moeten we van deze ontwikkelingen denken?

RS: Op veel plaatsen waar de SAF de controle heeft, beginnen ze ontheemden terug te sturen. Christenen die terugkeren naar Khartoem willen niet naar het centrale deel van de stad, maar kiezen ervoor aan de rand het leven weer op te bouwen. Het algemene beeld is dat veel mensen terugkeren en proberen hun bedrijven en kerken weer op te starten.

Het probleem waar de kerk nu mee te maken heeft, is dat mensen dichtbij de regering proberen de leegstaande kerken in beslag te nemen. Het is voor ons christenen belangrijk om terug te keren en met de wederopbouw van de kerk te beginnen, anders zijn we de gebouwen kwijt. Dat de SAF mensen terugstuurt en probeert de gebieden onder hun beheer weer op te bouwen betekent overigens niet dat de oorlog voorbij is of dat de kerk deel is van de samenleving.

Hoe ziet de toekomst van de kerk in Soedan er op dit moment uit?

RS: Dat is een moeilijke vraag. Het probleem is dat veel plaatsen waar christenen naar terugkeren in handen zijn van fundamentalistische moslims, vooral de steden Khartoem en Omdurman. We weten dus niet hoe de toekomst eruit zal zien. In deze chaotische tijd kunnen mensen alles tegen de kerk doen en het dan een ongeluk noemen en dat het niet opzettelijk was.

De oorlog wordt gebruikt als excuus om de kerk schade te berokkenen. Dit is op dit moment de zorg van degenen die terugkeren, vooral de christenen die vóór het uitbreken van de oorlog al problemen hadden met de regering. Op veel plaatsen heerst er nu wetteloosheid, zelfs in de ‘veilige’ steden, en onder het mom van de oorlog kunnen mensen nu alles doen wat ze willen. Omdat christenen gevlucht zijn staan kerken en eigendommen van christenen leeg en is er niemand. Daardoor kunnen mensen doen en laten wat ze willen, en niemand die hen zal tegenhouden, zoals we dat in het verleden wel zelf deden.

Hoe denkt u dat de internationale gemeenschap de Soedanese kerk kan helpen?

RS: Allereerst door voor ons te bidden. Ten tweede kunnen ze helpen ervoor te zorgen dat de kerk aanwezig blijft in Soedan. Door ons een stem te geven waardoor de christelijke gemeenschap zal blijven bestaan, anders zal ze op veel plaatsen worden uitgeroeid. Dat geldt vooral voor de steden waar de strijd was zoals de hoofdstad Khartoem. De regering bepaalt de toekomst van het land, en het zijn de islamitische regering en islamitische troepen die alles in hun macht hebben. We weten niet hoe het nieuwe Soedan er na de oorlog uit zal zien, maar ik denk dat dit een moment is waarop de kerk moet opkomen voor haar rechten, om ervoor te zorgen dat we een plek en een stem hebben.

Heb je specifieke gebedspunten die je wilt delen?

RS: Mensen zijn extreem getraumatiseerd en dit heeft invloed op onze aanwezigheid in het land. Bid dat christenen emotionele en geestelijke genezing mogen ontvangen van wat ze in de oorlog hebben meegemaakt. Niet alleen onze gebouwen zijn verwoest, maar ook onze mensen.

Bid voor de jongeren, de vrouwen die pijnlijke dingen hebben meegemaakt, niet alleen vanwege de oorlog, maar ook omdat ze christenen zijn. Bid dat gemeenschappen zich met elkaar verzoenen, want dat is een van de grootste pijnpunten in het land. Gemeenschappen zijn tijdens deze oorlog verscheurd. De kerk kan een rol spelen door een licht en zout te zijn in de gemeenschap en een begin te maken met de genezing van verzoening in ons land tussen de vele culturen en rassen die we hier hebben.